24 Haziran milletvekili seçimlerine giren tüm partilerin kadınlara yönelik vaatlerini merkeze alarak hazırladığım yazı dizisinin 2. bölümünde CHP’nin seçim bildirgesini mercek altına almaya çalıştım. AK Parti’nin 16 yıllık iktidar partisi olması konumunu biraz daha farklı bir noktaya taşıdığından, Türkiye’deki kadınların istihdam, okullaşma ve karar alma merkezlerindeki temsil oranları da birinci yazıda sıkça yer bulmuştu. Şimdi ise 16 yıldır ana muhalefet partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi’nin mevcut sorunlara nasıl çözümler önerdiğini bildirgede belirtilenler üzerinden inceleyeceğim.

‘’AK Parti Seçim Beyannamesinde Kadınlara Ne Vaat Ediyor?’’ yazısını okumadıysanız bu linkten ulaşabilirsiniz; http://www.elifkonac.com/page/secim-2018-ak-parti-secim-beyannamesinde-kadinlara-ne-vaat-ediyor.html

CHP 24 Haziran 2018 Seçim Bildirgesi

Bildirgenin ‘’Toplum Kesimleri’’ olarak adlandırılan 8. ana başlığı ilk olarak ‘’Kadınlar’’ alt başlığı ile başlamaktadır. ‘’Eşitlikçi Düzenlemeler’’ bölümünde bahsedilen vaatler şu şekildedir;

• Kadın Bakanlığının kurulması
• Yasaların cinsiyet eşitliğine uygun şekilde denetiminin yapılması
• 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nün resmi tatil ilan edilmesi
• Üreme ve doğum başta olmak üzere kadınların bedenlerine dair özgürce karar almalarının önündeki engellerin kaldırılması

2018 bildirgesinde yer alan ilk 4 madde, 2015 bildirgesinde yer almayan ve feminist etkinin direkt hissedildiği maddeler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bir sonraki bölüm olan ‘’Ekonomik Düzenlemeler’’ bölümünde ise bahsedilen vaatler şunlardır;

• Kadın istihdamında SGK priminin çalışan payının %25’inin ödenmesi
• Çalışanlarının % 20’den fazlası kadın olan işletmelere, her % 5’lik ilave kadın istihdamı için 1 puan kurumlar vergisi istisnası verilmesi
• Kadın esnaf için gelir vergisinde indirimler yapılması
• Bireysel Emeklilik Sigortası’nda devlet katkısının kadınlar için % 33’e çıkarılması
• SSK ve Bağ-Kur’dan yetim aylığı alan kadınların çalışmaları halinde aylıklarının kesilmesi uygulamasına son verilmesi
• Kamu alımlarında kadın girişimciler ve genç girişimcilerin kurdukları firmalara destek amacıyla, % 10 ila % 30 maliyet avantajı sağlanması

CHP bildirgenin bu kısmında sadece kadın istihdamını arttıracağını vaat etmekle kalmamış, aynı zamanda bir takım noktalarda detaylandırmaya gitmiştir. Fakat 2015 seçim bildirgesinde yer alan kadınların hakim ortak olduğu şirketlere verilen KOBİ desteklerinde hibe oranının arttırılması, kadın girişimcilere 33 bin TL’si avans olmak üzere 88 bin TL hibe ödenmesi ve bu girişimcilerin kullanacakları kredilerde faizin %33’lük bölümünün Kredi Garanti Fonu tarafından ödenmesi gibi vaatler 2018 bildirgesinde yer bulamamıştır.

‘’Kadın İstihdamı’’ adlı bölümde yer alan vaatler şu şekildedir;

• Kamuda yönetim kademelerinde % 33 kadın kotası uygulanması
• Meslek edinme süreçlerinde, kadınlara yüklenen toplumsal rollerin değil, yeteneklerinin ve iş gücü ihtiyacının belirleyici olmasını sağlanması
• Kurulacak Kadın Bakanlığı’nda, tüm düzeylerde % 70 oranında kadın istihdam edilmesi

2. maddede bahsedilen durum günlük hayatta ve meslek seçme sürecinde tüm kadınların yaşadığı bir probleme parmak basmaktadır. Bu madde, öğretmenliğin ya da hemşireliğin ‘’tam kadın mesleği’’ olduğunu duymaktan sıkılmışların özellikle dikkatini çekecektir. Kim bilir, belki de cumhurbaşkanlığını, CEOluğu ya da otobüs şoförlüğünü kadın mesleği olarak görenlerin sayısı aksini söyleyenlerin tahmin ettiklerinden çok daha fazladır.

‘’Çalışma Koşulları’’ başlıklı bölümde belirtilen vaatler şu şekilde sıralanmıştır;

• Denetim yoluyla, eşit işe eşit ücret ilkesinin hayata geçirilmesi
• Kadınların sendikal hayata katılımını artırmak için 6 ay süreyle sendika aidatının bütçeden karşılanması
• Emzirme izninin 2 saate çıkarılması
• Sözel, fiziksel, psikolojik taciz ve mobbing kavramlarının, şiddetin birer türü olarak İş Kanunu’na eklenmesi

‘’Eşit işe eşit ücret’’, feminist ideolojinin çok uzun yıllardan beri dile getirdiği en önemli söylemlerden biridir. Bugün ülkemiz de dahil olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde, erkeklerle aynı işi yapan kadınlar daha düşük ücretlerle çalıştırılmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından hayati önem taşıyan bu konunun bir seçim bildirgesinde yer almasını kendi adıma çok değerli buluyorum. Fakat denetiminin ne şekilde yapılmaya çalışılacağını ve tespit edilen kurumlara ceza verilip verilmeyeceğini de duymak isterdim.

‘’Bakım Yükü’’ bölümünde vaatler şu şekilde belirtilmiştir;

• Kadınlara yüklenen çocuk, hasta, yaşlı, engelli bakımı ve temizlik gibi işleri kadının görevi olmaktan çıkarılması. Evde bu işleri üstlenen kadınların sosyal güvenlik kapsamına alınması
• Gündüz bakım hizmetleri ve evde bakım hizmetlerinin niteliklerinin arttırılması ve ücretsiz hale getirilmesi
• Ebeveyn izninin kamuda 6 ay olmak üzere artırılması. Çocuk bakımının ortak yükümlülük olduğunu gözeterek, erkeklerin de bu izin sürecinden faydalanmasının sağlanması
• İş yerlerinde emzirme odası ve kreş açma yükümlülüğünü sadece kadın çalışanların değil, tüm çalışanların sayısına göre belirlenmesi
• Bütün mahallelerde yeterli sayıda ücretsiz kreş açılması

Birçok kişi, başta çocuk olmak üzere dünya üzerindeki tüm bakım işleri kadına aitmiş gibi düşünür. Yine başta kadınlar olmak üzere, çoğu insan da bunu sorgulamayı tercih etmez. Bu bölümde yer alan 4. maddenin bu duruma bir başkaldırı niteliği taşıdığını kolaylıkla söyleyebiliriz. Ebeveyn izinlerinde yapılan eşitlik vurgusu da bu başkaldırı ile paralellik göstermektedir.

‘’Eğitim’’ adlı bölümdeki vaatler şu şekildedir;

• Kız çocuklarının tüm kademelerde eğitime eşit şartlarda katılmasının sağlanması
• Burs programlarının ve yurt kontenjanlarının pozitif ayrımcılık temelinde yeniden düzenlenmesi
• Eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalmış kadınların eğitim hayatlarına geri dönebilmesinin önünün açılması
• Cinsiyet ayrımcılığını içeren konuların müfredattan kaldırılması
• Toplumsal cinsiyet derslerinin zorunlu müfredat kapsamına alınması

Son dönemde, okullarda dağıtılan kitaplarda yer alan bazı cinsiyetçi söylemler hem ana akım hem de sosyal medyada sıkça yer bulmuştu. 2015 seçim bildirgesinde olduğu gibi, bu bildirgesinde de CHP cinsiyetçi ifadelerin ve konuların müfredattan kaldırılacağını vaat etmiştir. 2018 yılında buna ek olarak getirilen vaat ise toplumsal cinsiyet derslerinin zorunlu ders olarak müfredata eklenmesi olmuştur.

‘’Şiddet’’ başlığı altında belirtilen vaatler şu şekildedir;

• Kadına yönelik şiddetin önlenmesinin öncelikli bir devlet politikası haline getirilmesi
• Şiddetle mücadeleye yönelik, ilgili tüm kamu kurumları ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerinden oluşan özel bir birim kurulması
• Şiddete uğrayan kadınların gizliliğini güvence altına alacak, mağdurların güvenli bir ortama kavuşturulmasının sağlanması
• Kadına yönelik şiddetin Türk Ceza Kanunu’nda ağır suçlar kapsamına alınması
• Haksız tahrik ve iyi hal indirimlerini kaldıracağız.
• Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, kadının ve çocuğun beyanının esas alınmasının sağlanması
• Sığınma evlerinin, kadın danışma merkezlerinin, cinsel şiddet kriz merkezlerinin ülke çapında yaygınlaştırılması
• Mağdurlarla ilgilenecek olan kamu görevlilerinin, konunun hassasiyetine uygun eğitimi almalarının sağlanması

İdeolojisi farketmeksizin tüm partilerin özellikle kadın mücadelesi anlamında ağırlık verdiği tek ortak konu kadına şiddet konusudur. CHP de diğer tüm partiler gibi bildirgesinde bu konuya yer vermiştir. İyi hal indirimlerinin kaldırılması veya şiddetin ağır suçlar kapsamına alınması gibi bir takım vaatler diğer partilerden ayırt edici nitelikte olmuştur.

Son bölüm olan ‘’Toplumsal ve Siyasal Katılım’’ adlı bölümde belirtilmiş olan vaatler şu şekildedir;

• Kadınların yerel yönetimlere geniş ve etkin katılımının sağlanması
• % 33 cinsiyet kotasının belediye meclislerinde de uygulanması
• Mahalli düzeyde kadın komisyonlarının kurulması
• Sivil topluma dönük desteklerde kadın kuruluşlarına öncelik tanınması
• Kadınların toplumsal yaşama ve çalışma hayatına katılımını zorlaştıran veya engelleyen ulaşım, güvenlik gibi kentsel sorunlarının çözülmesi

CHP’nin 2015 seçim bildirgesinde sokakların aydınlatma yetersizliğine bile atıf yapılarak, kadınların güvenlik konusuna değinilmişti. Kimsenin inkar edemeyeceği ve hayatın içinden bir örnek olan bu konunun bildirgede yer alması oldukça dikkatimi çekmişti. Bu bildirgede ise o şekilde bir detaylandırmaya gidilmemiştir.

Bildirgelerdeki kadınlara yönelik eşitlik dolu vaatleri incelerken yaptığım en önemli sağlamalardan biri söz konusu partinin kendi içindeki eşitlik oranlarını mercek altına almaktı. CHP’nin kendi içindeki eşitlik tablosunda ortaya çıkan sonuca göre 131 milletvekilinden sadece 19’u, 81 il başkanından sadece 5’i kadındır. 2018 milletvekili seçimlerinde 600 kişilik aday listesinde 137 kadın yer alırken, bu kadınların sadece 5’i 1. sıradan aday gösterilmiştir.

Sonuç olarak, CHP’nin kadınlara yönelik vaatlerini sıraladığı bölüm AK Parti’ninkine göre daha geniş tutulmuştur. Yer yer detaylandırmalara gidilmiştir ve bazı yerlerde feminist ideoloji etkisini fazlasıyla hissettirmiştir. Fakat bildirge boyunca ekonomik, politik ve sosyal anlamda eşitlik vurgusu yapılmış olmasına rağmen, partinin henüz kendi içerisinde bu eşitliği oluşturamadığı da görülmüştür. 

Parti vaatlerinin sorunlarınızın ne kadarını kapsadığına siz karar vereceksiniz. Zaman zaman karşılaştırmalar yapacaksınız. Unutmamak gerekir ki, bu bildirgedeki kadın temsilinin büyüklüğü ya da küçüklüğü ancak diğer partilerin incelenmesinden sonra anlaşılabilecektir. 

Yakında: Milliyetçi Hareket Partisi 2018 Seçim Beyannamesinde Kadınlara Ne Vaat Ediyor?

Yazılar, vaatlerin kapsamına paralel olarak uzamaktadır. Ne yazık ki, yazılanların hepsini tek tek incelemek mümkün değildir. Ben de bu yazı boyunca bildirgedeki bölümün tamamına değil, öne çıkarılması gerektiğini düşündüğüm vaatlere yer verdim. 

CHP’nin 2018 seçim bildirgesinin tam metnine ulaşmak için: http://secim2018.chp.org.tr/files/CHP-SecimBildirgesi-2018-icerik.pdf

Kaynakça

• CHP Seçim Bildirgesi 2018
• CHP 1 Kasım 2015 Genel Seçimleri Seçim Bildirgesi
• KA-DER (Kadın Adayları Destekleme Derneği) 2018 Kadın İstatistikleri